بسم الله الرحمن الرحیم
در ادامه بحث قبلی به عامل درونی عدم حضور قلب در نماز می رسیم که از عامل بیرونی بسیار فراگیرتر و درمان آن سخت تر است. شاید برای همه ما پیش آمده باشد که هرچیزی را که گم کرده باشیم موقع نماز پیدا می کنیم و یا تمام فکرهای زندگی و دنیایی سر نماز به ذهنمان خطور می کند. چطور می توان این پرنده ی خیال را از پرواز در افکار و اشتغالات ذهنی باز داشت و به معبودی که در محضر او ایستاده متوجه کرد تا ادب حضور را رعایت کرده باشیم.
در حدیث قدسی خداوند به بنده خود می فرماید:
بنده من هنگامی که تو به نماز می ایستی من چنان به تو توجه می کنم که انگار فقط همین یک بنده را دارم و تو چنان با من رفتار می کنی که انگار صد معبود دیگر به جز من داری!!!
وقتی که تلویزیون نگاه می کنیم و یا با شخص مهمی صحبت می کنیم ، به طور کامل به او توجه کرده و مواظب حرکات و رفتار خود هستیم و چقدر برای خود ما هم اذیت کننده است اگر کسی موقع حرف زدن ما حواسش به جایی بجز صحبت های ما باشد.
علت اصلی حواس پرتی در نماز توجه به امور دنیوی است و در روایت آمده «حبُّ الدنیا رأسُ کلِّ خطیئة» حب دنیا عامل اصلی تمام گناهان است. انسان به هر چیزی که بیشتر علاقه مند باشد ، بیشتر به یاد آن می افتد و با همان نیز محشور می شود!
پیامبر اکرم می فرمایند:
"اِنَّ مِنَ الصَّلاةِ لَما یُقبَلُ نِصفُها وَ ثُلثُها وَ رُبعُها وَ
خُمسُها إلی العُشرِ، وَ اِنَّ مِنها لَما یُلَفُّ کَما یُلَفُّ الثُّوبُ
الخَلِقُ فَیُضرَبُ بِها وَجهَ صاحِبِها، وَ اِنَّما لَکَ مِن صَلاتِکَ ما
اَقبَلتَ عَلَیهِ بِقَلبِکَ"
نمازی هست که نصف آن پذیرفته می شود و یا یک سوم آن و یا یک چهارم آن و یا یک پنجم آن پذیرفته می گردد، و بالأخره نمازی هست که یک دهم آن پذیرفته می شود و برخی از اقسام نماز چون جامه کهنه در هم پیچیده شده به صورت نمازگزار زده می شود.
مستدرک الوسائل ، ج 3، ص 59
راهکارها:
یکی از راهکارهای اصلی حضور قلب در نماز ، توجه کمتر به امور دنیوی و تلاش و همّ و غم در این مقوله ی پست است و بهتر است بیشتر به خدا توکل کنیم.
یکی دیگر از راهکارهای حضور قلب در نماز توجه به معانی حمد و سوره و اذکار نماز است.
