بخشنده تر از حاتم طایی

وقتی بخواهیم کسی را در بخشندگی توصیف کنیم، چه مشخصاتی از او می گوییم؟

در بخشندگی اش از چه خصلت هایی نام می بریم؟

نهایت بخشندگی را اکثرا در فردی به نام حاتم طایی¹ می بینیم، که بخشندگی اش زبان زد خاص و عام بوده و حتی گذشت سالیان دراز هم نتوانسته نام نیک او را از یادها ببرد.

اما بخشنده ای می شناسم؛ بخشنده تر از هر بخشنده ای.

حاتم تر از هر طایی.

او بخشندگی را در حدّ اعلای آن به جا می آورد.

و کسانی که ایمان آورده و کارهای شایسته انجام داده اند، قطعاً لغزش های آنان را می پوشانیم، و بی شک بهتر از آنچه عمل می کرده اند پاداششان می دهیم².

منابع:

1.      تاریخ طبری، ج۱۱، ص۶۷۵؛ ابن سعد، الطبقات الکبری، ج۶، ص۹۹ :حاتم طایی معروف است که در دوره جاهلیت در سخاوت و بخشندگی زبانزد همگان بود.

2.      سوره عنکبوت، آیه 7: وَالَّذِینَ آمَنُواْ وَعَمِلُواْ الصَّالِحَاتِ لَنُکَفِّرَنَّ عَنْهُمْ سَیِّئاتِهِمْ وَ لَنَجْزِیَنَّهُمْ أَحْسَنَ الَّذِی کَانُوا یَعْمَلُونَ

تفاوت قانع و خسیس

بسم الله الرحمن الرحیم
در ادامه ی پست قبل به نظرم رسید شاید بهتر باشد مرزبندی برای انسان های قانع و انسان های خسیس تعیین کنیم تا این دو گروه را باهم اشتباه نگیریم یا اینکه در قناعت دچار زیاده روی نشویم و از مقصد اصلی دور نشویم.
یکی از اصلی ترین تفاوت های هر ویژگی اخلاقی خوب و بد شاید در نیت ها باشد. مثلا اگر فردی به خاطر رضایت خدا از خرج کردن بیهوده بپرهیزد، این یک ویژگی مثبت و حسنه برای او حساب می شود، اما اگر همان فرد به نیت های دنیایی و غیر خدایی به ذخیره ی اموالش بپردازد و آن ها را خرج نکند و در این خرج نکردن هم زیاده روی کند این یک ویژگی منفی و دارای تبعات بدی برای او خواهد بود.
کسی که برای رضایت خدا قناعت می ورزد، اگر ببیند که یکی از بنده های خدا در تنگنا قرار دارد به یاری او می شتابد در حالیکه فرد خسیس می گوید این پول را برای خودم هم خرج نمی کنم چه برسد به دیگران!
امام صادق علیه السلام می فرمایند: حریص از دو خصلت محروم شده و در نتیجه دو خصلت را با خود دارد: از قناعت محروم است و در نتیجه آسایش را از دست داده است، از راضى بودن محروم است و در نتیجه یقین را از دست داده است¹.
قناعت نشان دهنده ی بزرگی روح فرد است که به راحتی از آرزوهای دنیایی برای رسیدن به هدفی متعالی دست می کشد در حالیکه خساست نشان دهنده ی کوچکی روح فردی است که نمی تواند از اموالش حتی برای راحتی خودش هم استفاده کند.
امام حسن علیه السلام می فرمایند:
بخل آن است که آدمى آنچه را بخشیده است، تلف و آنچه را نگه داشته شرف بپندارد².


منابع:
1. غررالحکم، ج3، ص330، ح 4634:  حُرِمَ الحَریصُ خَصلَتَینِ وَلَزِمَتهُ خَصلَتانِ: حُرِمَ القَناعَةَ فَافتَقَدَ الرّاحَةَ وَحُرِمَ الرِّضا فَافتَقَدَ الیَقینَ 
2.بحار الانوار(ط-بیروت) ج 71 ، ص 417: اَلبُخلُ أن یَرَى الرَّجُلُ ما أنفَقَهُ تَلَفاً و ما أمسَکَهُ شَرَفاً.
     

خسیس

بسم الله الرحمن الرحیم

از بخیلی پرسیدند، برای این آیه، خاطره ای داری؟ إنَّ معَ العُسرِ یُسرا : با هر سختی گشایشی است؛

گفت: این که میهمانی ناگهان سر سفره برسد، اما روزه باشد.

بخل، یکی از بدترین صفات، برای یک شیعه است. تمام بزرگان دینی ما به بخشندگی و بزرگواری معروف بودند و مایی که ادعای پیروی از آنها را داریم اصلا شایسته نیست که بخل بورزیم.

امام هادی علیه السلام می فرمایند:

بخل، پست ترین اخلاق هاست¹.

گاهی برخی می توانند با مقدار ناچیزی از دارایی خود، مشکل دوست یا آشنای خود را حل کنند، اما طوری دلبسته ی اموال خود شده اند که نمی توانند از آن ها دل بکنند.

فردی که بداند همه دارایی ها از آنِ معبود بی همتاست و خود را فقیر الی الله ببیند، دیگر بخل نمی ورزد. اساسا تمام مشکلات ما ریشه در ضعف اعتقادی ما و باور نداشتن قیامت است. اگر واقعا قیامت و دنیای باقی و جاویدان را قبول داشته باشیم، دیگر هیچ گناهی نمی کنیم، امان از غفلت...

منبع:

1. بحارالانوار، ج 69، ص199: البخلُ أذَمُّ ألاخلَاق