حضور قلب در نماز / 6

بسم الله الرحمن الرحیم

قد افلح المؤمنون، الّذین هم فی صلاتهم خاشعون.
مؤمنان رستگار شدند، آن‌هایی که در نمازشان با خشوع هستند.

« مؤمنون ، 1 و 2»

خشوع یک حالت درونی است که در برون اثر می‌گذارد. پیشوایان بزرگ اسلام چنان خشوعی در حالت نماز داشتند که به کلی از ما سوی الله بیگانه می‌شدند.

 پیامبر اسلام ـ صلّی الله علیه و آله ـ گاه به هنگام نماز به آسمان نظر می‌کرد اما هنگامی که آیه فوق نازل شد دیگر سر بر نمی‌داشت و دائماً به زمین نگاه می‌کرد.

اگر رکوع و سجود و قرائت و تسبیح را جسم نماز بدانیم حضور قلب و توجه درونی به حقیقت نماز و کسی که با او راز و نیاز می‌کنیم روح نماز است. خشوع نیز در واقع چیزی جز حضور قلب توأم با تواضع و ادب و احترام نیست و به این ترتیب روشن می‌شود که مؤمنان تنها به نماز به عنوان یک کالبد بی‌روح نمی‌نگرند بلکه تمامی توجه آن‌ها به باطن و حقیقت نماز است.

از رسول خدا ـ صلّی الله علیه و آله ـ روایت شده: به خدا پناه ببرید از خشوع نفاق. پرسیدند: خشوع نفاق چیست؟ فرمود: این که ظاهر بدن خاشع دیده شود ولی در قلب خشوعی نباشد.

تفسیر المیزان، ج 15، ص 15.

شیخ مرتضی رحمت الله علیه با نماز انس خاصی داشت و با خضوع و خشوع تمام نماز را بجا می آورد و از نماز خواندن لذت می برد. اما در اواخر عمر شریفشان وصیت کرده بودند که نمازهایشان را اعاده کنند. وقتی از ایشان دلیل این کار پرسیده شد پاسخ دادند: من عشق و علاقه ی خاصی به نماز دارم و می ترسم این نمازها همه به خاطر لذت بردن از این نمازها بوده باشد نه به خاطر خدا. به خاطر همین می خواهم تمام اعمالم خالص به سوی خدا بالا برود و چیز دیگری در آن شریک نباشد.

آیا ما اصلا از نماز خود لذت می بریم؟ چه برسد به اینکه ....

راهکارها:

توجه به کارهای پراکنده و مختلف معمولاً مانع تمرکز حواس است و هر قدر انسان، توفیق پیدا کند که مشغله‌های مشوش و پراکنده را کم کند به حضور قلب در عبادات خود کمک کرده است.

پرهیز از گناه نیز عامل مؤثری است زیرا گناه قلب را از خدا دور می‌سازد و از حضور قلب می‌کاهد.